Negatieve ruimte

De titel van de tentoonstelling ‘The Space Between’ verwijst naar een aantal belangrijke aspecten in het werk van Casper Faassen. Het verwijst naar de afstand die hij aanhoudt tot zijn onderwerp, naar de lagen in zijn werk en de ruimte tussen die lagen die bepalend is voor wat zichtbaar wordt. Faassen vindt inspiratie in het Japanse concept ma, wat verstaan wordt als negatieve ruimte of een leegte in de ruimte. Maar het is niet alleen leegte; ma is ook de afstand tussen twee dansers in een duet, de ruimte tussen twee werken of de stilte die valt vlak voordat iemand begint te praten. Voor Faassen zit de magie juist in die leegte en pauzes. Door de negatieve ruimte steeds dieper te onderzoeken ontstaat er een hyperfocus op bepaalde aspecten van het leven en van het kunstwerk. Net alsof je bepaalde zintuigen afsluit, waardoor je andere zintuigen veel scherper worden.

Vergankelijkheid

Eén van de terugkerende themas in het eerdere werk van Faassen is vanitas, het zwaarmoedige besef dat de tijd voorbij gaat en alles vergankelijk is, veelvoorkomend in de Nederlandse 17e eeuwse schilderkunst. Maar toen Faassen het Japanse concept mono no aware ontdekte vond hij een versie van vanitas waar hij zich beter tot kon verhouden: “Ik vind het mooi dat in het Japanse mono no aware wordt onderkent dat de tijd vliet, maar dat we dat met een licht melancholisch gevoel ondergaan en ons meer bewust zijn van het moment.” Er zit een waardering voor de schoonheid van vergankelijkheid aan verbonden. Faassen refereert door middel van craquelé, gouden breuklijnen op het oppervlak van zijn in nevel gehulde figuren, ook aan het verstrijken van de tijd. Vergankelijkheid afgezet tegen de schoonheid. Het doet denken aan het Japanse kintsugi, waarbij de breuklijnen van gebroken porselein met goud gelijmd worden. De filosofie hierachter is dat we onze imperfecties en de vergankelijkheid juist dienen te koesteren en vereren.

"Ik blijf manieren verkennen om tijd, overtuigingen en gevoelens te vertalen naar het zichtbare. In deze tentoonstelling hangen landschappen gebaseerd op de getijden, de maan, wolken en de seizoenen die komen en gaan. Werken van dansers die verschijnen en verdwijnen en ons herinneren aan de vergankelijkheid van dingen. Maar ook de eerste resultaten van het onderzoek naar het concept van ‘ma’ dat gaat over ruimte en intervallen, leegte vol mogelijkheden.” Casper Faassen, 2023

‘ReCollection’

Ook te zien in de tentoonstelling in Bildhalle Amsterdam zijn werken uit Faassens ‘ReCollection’ serie. Voor deze serie fotografeert en verwerkt hij bijzondere objecten en ‘herzamelt’ ze zo op zijn manier. Herzameling, maar ook herinnering vormen de rode draad in deze werken. “Ik hecht waarde aan objecten,” aldus Faassen. “Dat probeer ik voor mezelf te verklaren. Waar zit hem die verzameldrift in? Als ik ze in mijn beeldtaal heb gegoten, deel van mijn collectie heb gemaakt. Dan is de begeerte gek genoeg ook deels beteugeld.” Eind 2022 werd een werk van Faassen uit de ReCollection serie, een herzamelde Japanse vaas uit de collectie van het SieboldHuis in Leiden, door het museum in de collectie opgenomen.

Een sacrale ervaring

In zijn werkproces met modellen tracht Faassen na de shoot een bepaalde afstand te creëren tussen zichzelf en zijn onderwerp, waardoor de menselijke emotie vervaagt - ook hier zoekt hij ‘the space between’ op. Het is nodig om het gevoel van samenzijn en de persoonlijke details van de ontmoeting te laten wegzakken in de herinnering, zodat alleen de suggestie van het moment overblijft. Dan lukt het Faassen om zo dicht mogelijk bij een universeel beeld van schoonheid te komen, zo dicht mogelijk bij een pure, sacrale ervaring. 

Over Casper Faassen

Casper Faassen (1975, NL) groeide op in Leiden. Hier ontwikkelde hij zijn passie voor tekenen, schilderen en kunst. Als kind voelde hij al de drang om kunst te creëren, om op deze manier emoties en ervaringen te verwerken. Vooral stadgenoot Rembrandt van Rijn (1606-1669) was van invloed op zijn zin om te schilderen. Na het verlaten van de middelbare school studeerde Faassen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij bleef zijn artistieke ambities nastreven, schilderde dagelijks en stelde zo een indrukwekkend portfolio samen. De invloed van Amedeo Modigliani (1884-1920) in zijn werk – in het bijzonder zijn (vrouwelijke) naakten – was duidelijk terug te zien in zowel het onderwerp als de sterke lijndefinitie. Thema’s als vergankelijkheid, puurheid, universele schoonheid, begeerte, leegte en het sacrale vormen de basis van zijn werk.

Kenmerkend voor Faassens werken is zijn voortdurende innovatieve gebruik van materiaal, technieken en disciplines. Naast schilderkunst en grafische kunst verschuift de focus bij Faassen naar fotografie. Zijn kenmerkende werken verbeelden thema's zoals stadsgezichten, vanitas schilderijen en stillevens, en verhullen het onderwerp in een mysterieuze nevel. Door het combineren van transparante fotografische en geschilderde lagen zou Faassen kunnen worden omschreven als een fotograferende schilder of schilderende fotograaf.